श्रीशैलम मल्लिकार्जुन

Mallikarjuna-Temple

श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिराचा इतिहास :

मंदिराची स्थापना:

          श्रीशैलम मंदिर, जे आंध्र प्रदेशमधील कृष्णा जिह्यात आहे, हे 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. भगवान शिव यांना समर्पित हे मंदिर त्याच्या भव्यता आणि आध्यात्मिक महत्त्वासाठी प्रसिद्ध आहे.

         मंदिराची स्थापना कशी झाली याबद्दल अनेक कथा आहेत. सर्वात लोकप्रिय कथेनुसार, भगवान विष्णू आणि देवी लक्ष्मी यांनी भगवान शिवाची आराधना करण्यासाठी हे स्थान निवडले. त्यांच्या तपस्यांनी प्रसन्न होऊन, भगवान शिव त्यांना दर्शन दिले आणि श्रीशैलम येथे ज्योतिर्लिंग स्थापन केले.

मंदिराशी संबंधित इतर कथा:

भगवान कार्तिकेय:

       एका कथेनुसार, भगवान कार्तिकेय यांना श्री लंका जिंकण्यासाठी युद्धात पाठवण्यात आले होते. ते युद्धातून परत आल्यावर, त्यांना रक्तपात झाला होता. भगवान शिव यांनी त्यांना स्वच्छ धुण्यासाठी कृष्णा नदीत स्नान करण्यास सांगितले. असे म्हटले जाते की जिथे कार्तिकेय स्नान करत होते तिथेच मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग प्रकट झाले.
भगवान ऋषभ: दुसऱ्या कथेनुसार, भगवान ऋषभ, भगवान जैन धर्माचे पहिले तीर्थंकर, यांनी श्रीशैलम येथे तपस्या केली. त्यांच्या तपस्यांनी प्रसन्न होऊन, भगवान शिव त्यांना दर्शन दिले आणि त्यांना मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंगाचे दर्शन दिले.
मंदिराचे महत्त्व:

        श्रीशैलम मंदिर हे हिंदू धर्मातील सर्वात पवित्र तीर्थक्षेत्रांपैकी एक आहे. असे मानले जाते की येथे दर्शन केल्याने भक्तांच्या सर्व इच्छा पूर्ण होतात. मंदिराला दरवर्षी लाखो भाविक भेट देतात.

मंदिरात दर्शनासाठी काही टिपा:

         मंदिर सकाळी 6 ते दुपारी 1 आणि सायं 4 ते रात्री 9 पर्यंत खुले असते.
दर्शनासाठी लांब रांग असू शकते, त्यामुळे तुम्ही सकाळी लवकर किंवा संध्याकाळी उशिरा भेट देण्याचा विचार करू शकता.
मंदिरात प्रवेश विनामूल्य आहे.
तुम्ही मंदिर परिसरातून फोटो काढू शकता, परंतु गर्भगृहात फोटोग्राफी करण्यास मनाई आहे.
तुम्ही मंदिर परिसरातून प्रसाद आणि स्मृतिचिन्हे खरेदी करू शकता.

Mallikarjuna-Temple

मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंगाबद्दल काही मनोरंजक तथ्ये:

धार्मिक महत्त्व:

        हे 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे आणि भगवान शिवाला समर्पित आहे.
असे मानले जाते की भगवान शिव येथे “मल्लिकार्जुन” नावाने विराजमान आहेत, ज्याचा अर्थ “फुलांचा राजा”.
हे मंदिर भगवान शिव आणि पार्वती यांच्या लग्नाचे स्थळ मानले जाते.
श्रावण महिन्यात येथे मोठी यात्रा आयोजित केली जाते.
ऐतिहासिक महत्त्व:

         हे मंदिर 2ऱ्या शतकापासून अस्तित्वात आहे असे मानले जाते.
अनेक राजवंशांनी या मंदिराचा जीर्णोद्धार आणि विस्तार केला आहे.
या मंदिराला अनेक पुरातन शिलालेख आणि शिल्पे आहेत.
पौराणिक कथा:

        अनेक पौराणिक कथा या मंदिराशी संबंधित आहेत.
एका कथेनुसार, भगवान विष्णूने येथे रावणाचा वध केला होता.
दुसऱ्या कथेनुसार, भगवान परशुरामाने येथे तपस्या केली होती.
वास्तुविशारद:

        हे मंदिर दक्षिण भारतातील चालुक्य वास्तुकलेचे उत्तम उदाहरण आहे.
मंदिरात अनेक गोपुरम, मंडप आणि मंदिरे आहेत.
भगवान शिव आणि पार्वती यांच्या मूर्ती काळ्या पाषाणातून बनवण्यात आल्या आहेत.
इतर मनोरंजक तथ्ये:

         मंदिरात “भ्रमराम्बा देवी” नावाचे शक्तिपीठ आहे.
मंदिराच्या जवळ अनेक नैसर्गिक सौंदर्याने नटलेले ठिकाणे आहेत.
मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग हे भारतातील सर्वात लोकप्रिय तीर्थक्षेत्रांपैकी एक आहे.

याव्यतिरिक्त:

        मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंगाला दरवर्षी लाखो भाविक भेट देतात.
मंदिरात अनेक धार्मिक विधी आणि उत्सव आयोजित केले जातात.
मंदिर परिसरात अनेक धर्मशाळा आणि भोजनालये आहेत.

Mallikarjuna-Temple

मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंगात साक्षात शिव-पार्वतीचे अस्तित्व :

          हा, मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंगात साक्षात शिव-पार्वतीचे अस्तित्व असल्याचे सांगितले जाते. मल्लिकार्जुन हे भारतातील १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे आणि ते आंध्र प्रदेशातील श्रीशैलम येथे स्थित आहे. या मंदिरात शिव आणि पार्वती माता यांची एकत्र मूर्ती आहे, ज्याला अर्धनारीश्वर असे म्हणतात. अर्धनारीश्वर हा अर्धा शिव आणि अर्धा पार्वती यांचा संयुक्त रूप आहे, जो त्यांच्या अविरस बंधनाचे प्रतीक आहे.

          शिव आणि पार्वती यांचे अस्तित्व मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंगात एकत्र असल्याचे अनेक आख्यायिका आहेत. यांपैकी एक कथेनुसार, पार्वती सतीच्या रूपात जन्माला आली होती आणि नंतर शिवशी लग्न झाली होती. नंतर सती देवीचा देहत्याग झाल्यानंतर पार्वती दुसऱ्या जन्मात पार्वती म्हणून जन्माला आली आणि पुन्हा शिवशी विवाह केला. मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग येथे शिव आणि पार्वती यांचे एकत्र दर्शन हे त्यांच्या अविरस प्रेमाचे आणि एकातेसात्मतेचे प्रतीक मानले जाते.

श्रीशैलम मधील मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग:

मंदिराची माहिती:स्थान: श्रीशैलम, आंध्र प्रदेश
महत्त्व: 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी एक
देवता: भगवान शिव (मल्लिकार्जुन)
इतिहास: भगवान विष्णू आणि भगवान ब्रह्म यांच्यातील वाद मिटवण्यासाठी भगवान शिव येथे ज्योतिर्लिंग रूपात प्रकट झाले असे मानले जाते.
विशेष:
मंदिर एका डोंगरावर आहे आणि त्याला “श्रीशैल” असे म्हणतात, ज्याचा अर्थ “पवित्र डोंगर” असा होतो.
मंदिर परिसरात अनेक मंदिरे, शिल्पे आणि तीर्थक्षेत्रे आहेत.
दरवर्षी लाखो भाविक मंदिरात दर्शनासाठी येतात.

मंदिराला भेट देण्यासाठी:

सर्वात जवळचे विमानतळ:
राजीव गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळ, हैदराबाद (270 किमी)
बेंगळुरू विमानतळ (400 किमी)
सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन:
गडवाल रेल्वे स्टेशन (110 किमी)
मंदिरापर्यंत पोहोचण्यासाठी बस आणि टॅक्सी उपलब्ध आहेत.
मंदिर उघडण्याची वेळ: सकाळी 6 ते दुपारी 3:30 आणि सायंकाळी 6 ते रात्री 10
अधिक माहितीसाठी: https://www.srisailadevasthanam.org/
याव्यतिरिक्त:

तुम्ही श्रीशैलमला भेट देण्याचा विचार करत असाल तर, तुम्ही खालील गोष्टींचा विचार करू शकता:
तुम्ही वर्षातील कोणत्याही वेळी मंदिराला भेट देऊ शकता, परंतु ऑक्टोबर ते मार्च दरम्यान हवामान सर्वात सुखद असते.
मंदिर परिसरात अनेक निवासस्थाने उपलब्ध आहेत.

श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिराचा इतिहास:

मंदिराचे महत्व:

आंध्र प्रदेशातील कृष्णा जिल्ह्यात स्थित श्रीशैलम मंदिर हे भगवान शिवाच्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे.
याला “दक्षिणेचा कैलास” असेही म्हणतात, ज्याला भगवान शिवाचे निवासस्थान मानले जाते.
हे मंदिर भगवान विष्णू आणि देवी पार्वतीला समर्पित असलेल्या मंदिरांनी वेढलेले आहे, ज्यात इतर अनेक देवी-देवतांचा समावेश आहे.

मंदिराचा  इतिहास: 

           मंदिराचा इतिहास प्राचीन काळापासूनचा आहे.
पुराणानुसार भगवान शिवाने येथे तपश्चर्या केली आणि ज्योतिर्लिंगाच्या रूपात येथे प्रकट झाले.
हे मंदिर चालुक्य, राष्ट्रकूट, काकतिया आणि विजयनगर साम्राज्यांसह अनेक राजवंशांनी बांधले होते.
या राजघराण्यांनी मंदिराच्या विस्तार आणि जीर्णोद्धारात मोलाचे योगदान दिले.

मंदिराची स्थापत्य कला:

           श्रीशैलम मंदिर हे द्रविड वास्तुशैलीचे उत्कृष्ट उदाहरण आहे.मंदिरात अनेक गोपुरम, मंडप आणि गर्भगृह आहेत.मंदिराच्या भिंतींवर भगवान शिव आणि देवी पार्वतीच्या अनेक शिल्पे आणि कोरलेल्या प्रतिमा आहेत.

श्रीशैलम मंदिर हे द्रविड वास्तुशैलीचे उत्कृष्ट उदाहरण आहे.
मंदिरात अनेक गोपुरम, मंडप आणि गर्भगृह आहेत.
मंदिराच्या भिंतींवर भगवान शिव आणि देवी पार्वतीच्या अनेक शिल्पे आणि कोरलेल्या प्रतिमा आहेत.

मंदिराचे महत्त्व:

श्रीशैलम मंदिर हे भारतातील सर्वात महत्वाचे हिंदू तीर्थक्षेत्रांपैकी एक आहे.
दरवर्षी लाखो भाविक भगवान शंकराच्या दर्शनासाठी मंदिरात येतात.
महाशिवरात्री आणि कार्तिक महिन्यात मंदिरात विशेष उत्सव

श्रीशैलम मल्लिकार्जुन मंदिराशी संबंधित मनोरंजक तथ्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

मंदिरात भगवान शंकराची स्वयंभू (स्वतः प्रकट) मूर्ती आहे.
असे मानले जाते की मंदिरात असलेले पवित्र पाणी, “कृष्णा नदी” चे पाणी भगवान शंकराच्या घामापासून उद्भवले आहे.
मंदिराजवळ “भृमगिरी” टेकडी आहे, जी भगवान शंकराचे वाहन नंदीचे निवासस्थान आहे असे मानले जाते.

FAQ's

Frequently Asked Questions

मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग मंदिर कोठे आहे?
मल्लिकार्जुन मंदिर आंध्र प्रदेशातील कृष्णा जिल्ह्यातील श्रीशैलम या पवित्र तीर्थक्षेत्रावर आहे.
हे मंदिर द्रविड शैलीत बांधले आहे. मंदिराचे गोपुरम, खांब आणि शिल्पे अत्यंत सुंदर आणि कलात्मक आहेत.

दर्शनासाठी पुरुषांना धोतर आणि कुर्ता तर महिलांना साडी किंवा सलवार-कमीज घालावी लागते.

या मंदिराचा इतिहास प्राचीन काळाशी जोडलेला आहे. हे मंदिर पाचव्या शतकात पल्लव राजांनी बांधले असे मानले जाते.

Leave a Comment