सोमनाथ ज्योतिर्लिंगाची कथा:
पश्चिम किनाऱ्यावर, सौराष्ट्रमध्ये वसलेले सोमनाथ मंदिर हे भारतातील 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले आणि सर्वात मह त्वाचे मानले जाते. या मंदिराची कथा खूप प्राचीन असून अनेक कथा आणि पुराणांतून त्याचा उल्लेख आढळतो. चला तर जाणून घेऊया सोमनाथ ज्योतिर्लिंगाशी निगडीत काही कथा.
चंद्राला शाप आणि सोमनाथची स्थापना: पौराणिक कथेनुसार, दक्ष प्रजापतीची मुलगी सती हिचा विवाह भगवान शिवाशी झाला होता. मात्र, वडीलांच्या यज्ञात सतीला अपमान सहन झाला नाही आणि तिने यज्ञकुंडात उडी घेऊन प्राण त्याग केला. या घटनेने राग येऊन शिव तांडव करू लागले. त्यांचा राग शांत करण्यासाठी विष्णूंनी सतीचे शरीर 51 शक्तिपीठांमध्ये विभागले. या विभागणीमध्ये चंद्राचा एक तुकडा सोमनाथ येथे पडला. आणि चंद्राला शाप मिळाला की चंद्राचा प्रकाश प्रत्येक दिवसाला कमी होणार होता. क्षमा मागण्यासाठी चंद्राने भगवान शिवाची उपासना केली आणि त्यांना प्रसन्न करून घेतले. प्रसन्न होऊन शिवानी चंद्राला शापातून मुक्ती दिली आणि सोमनाथ येथे ज्योतिर्लिंगाची स्थापना केली.
श्रीकृष्णाचा देहत्याग आणि सोमनाथ:महाभारतातील युद्धानंतर श्रीकृष्ण जंगलात गेले आणि तेथे झाडाखाली ध्यानस्थ झाले. त्यावेळी जरा नावाच्या आदिवासी राजाने त्यांचा चुकून पायावर बाण मारला. या बाणाने श्रीकृष्णजी मृत्युमुखी पावले. असे मानले जाते की, श्रीकृष्णाने सोमनाथच्या जवळच प्राण त्याग केला होता.
17 वेळा नष्ट झालेल्या सोमनाथ मंदिराच्या इतिहासात काय दडलं आहे?
सोमनाथ मंदिराचा इतिहास:
सोमनाथ ज्योतिर्लिंगाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याचा इतिहास. हे मंदिर अनेकदा नष्ट झाले आणि पुन्हा बांधण्यात आले. इतिहासात मुस्लिम आक्रमकांनी आणि पोर्तुगीजांनी या मंदिरावर अनेक वेळा हल्ला केला आणि ते पाडले. पण दरवेळी हिंदू राजांनी पुन्हा ते बांधले. असे सांगतात, सोमनाथचे मंदिर 17 वेळा पाडले गेले आणि 18 वेळा बांधण्यात आले. हे मंदिर भारताच्या धार्मिक इतिहासातील तेजस्वी उदाहरण आहे.
सोमनाथ मंदिर हे भारतातील 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले आणि सर्वात महत्वाचे मानले जाते. गुजरातच्या वेरावल शहरात जवळील प्रभास पाटण येथे हे भव्य मंदिर उभे आहे. या मंदिराचा इतिहास अतिशय समृद्ध आणि चढउतारांनी भरलेला आहे.
प्राचीनत्वाचा वारसा
ऋग्वेदात देखील या मंदिराचा उल्लेख आढळतो. पुराणांनुसार, चंद्रदेवाने स्वतः या ज्योतिर्लिंगाची स्थापना केली. इतिहासकारांच्या मते, सोमनाथ मंदिराची ख्याती दूरवर पसरली होती.
आक्रमण आणि पुनर्निर्माण
सोमनाथ मंदिराचा इतिहास केवळ वैभवशाली नाही तर युद्ध आणि विध्वंसानेही भरलेला आहे. या मंदिरावर अनेक आक्रमण झाली. 1024 मध्ये सुल्तान महमुद गझनवीने केलेले आक्रमण सर्वात कुप्रसिद्ध आहे. त्याने मंदिर लुटून नष्ट केले. पण या प्रत्येक विध्वंसा नंतर, सोमनाथ मंदिराचे पुन्हा पुनर्निर्माण करण्यात आले. ही अविरत धारा आणि मंदिरावरील अजरामती भक्ती हेच या मंदिराचे वैशिष्ट्य आहे.
मराठा साम्राज्याचा सहयोग :मराठा साम्राज्याने सोमनाथ मंदिराच्या पुनर्निर्माणात मोलाचा वाटा उचलला. छत्रपती शिवाजी महाराजांनी सोमनाथ मंदिरावर केलेल्या हल्ल्याचा पराभव केला आणि मंदिराच्या जीर्णोद्धाराची जबाबदारीही घेतली. पुढे, पेशव्यांनी देखील मंदिराच्या देखभाल आणि सुरक्षेची काळजी घेतली.
आजचे सोमनाथ मंदिर :आज आपण पाहतो ते सोमनाथ मंदिर 19 व्या शतकात पुन्हा बांधण्यात आले. हे मंदिर शिल्पकलेचा उत्कृष्ट नमुना आहे. दररोज हजारो भाविक दर्शनासाठी येथे येतात.
सोमनाथ मंदिराचा संदेश
सोमनाथ मंदिराचा इतिहास आपल्याला धर्म, परंपरा आणि राष्ट्राभिमानाचे महत्व शिकवतो. तसेच विनाश आणि पुनर्निर्माणाचा चक्र आयुष्यभर सुरू असतो, पण आपली श्रद्धा अविरत ठेवली तर आपण कोणत्याही परिस्थितीशी लढू शकतो, हा संदेश देतो.
पश्चिम भारतातील गुजरातमध्ये स्थित, सोमनाथ मंदिर हे हिंदू धर्मातील 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले आणि सर्वात पवित्र मानले जाते. अनेक भाविकांची इच्छा या पवित्र स्थळाचे दर्शन घेण्याची असते. आपणही सोमनाथाला जाण्याचा विचार करत असाल, तर हा मार्गदर्शक तुमच्यासाठी उपयुक्त आहे.
स्थान निवडणे
सोमनाथ मंदिरापर्यंत पोहोचण्यासाठी आपण तीन प्रमुख मार्ग निवडू शकता:
रस्ता : आपल्या स्वतःच्या वाहनाने किंवा टॅक्सीने प्रवास करणे हा एक पर्याय आहे.
रेल्वे : सोमनाथ येथे रेल्वे स्थानक आहे. देशातील अनेक प्रमुख शहरांमधून थेट ट्रेन्स उपलब्ध आहेत.
विमान : सोमनाथपासून 70 किलोमीटर अंतरावर वेरावल येथे विमानतळ आहे. जवळच्या विमानतळ म्हणून डिस्कवर करा उपलब्ध आहे, परंतु तेथून पुढे रस्ता किंवा रेल्वे प्रवास करावा लागेल.
रस्त्याने प्रवास :
मुंबई, पुणे, बंगळूरू इत्यादी शहरांमधून रस्त्याने सोमनाथपर्यंत पोहोचता येते. सुमारे 900 ते 1000 किलोमीटर इतका हा प्रवास आहे.
देशातील अनेक प्रमुख शहरांमधून सोमनाथ येथे थेट ट्रेन्स धावतात. आपल्या सोयीस्करतेनुसार रेल्वे निवडू शकता.
सोमनाथ मंदिरात दर्शनाची वेळ
(सकाळी 6:00 ते सकाळी 7:30 (आरती)
संध्याकाळी 7:00 ते रात्री 9:30 (आरती)
अतिरिक्त माहिती: सोमनाथमध्ये राहण्यासाठी अनेक धर्मशाळा आणि हॉटेल्स उपलब्ध आहेत.
सोमनाथ मंदिरापर्यंत कशी पोहोचायचे :
पश्चिम भारतातील गुजरातमध्ये स्थित, सोमनाथ मंदिर हे हिंदू धर्मातील 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले आणि सर्वात पवित्र मानले जाते. अनेक भाविकांची इच्छा या पवित्र स्थळाचे दर्शन घेण्याची असते. आपणही सोमनाथाला जाण्याचा विचार करत असाल, तर हा मार्गदर्शक तुमच्यासाठी उपयुक्त आहे.
स्थान निवडणे
सोमनाथ मंदिरापर्यंत पोहोचण्यासाठी तीन प्रमुख मार्ग आहेत:
आपल्या स्वतःच्या वाहनाने किंवा टॅक्सीने प्रवास करणे.
देशातील अनेक प्रमुख शहरांमधून थेट ट्रेन्स उपलब्ध असलेल्या सोमनाथच्या रेल्वे स्थानकापर्यंत प्रवास.
सोमनाथपासून 70 किलोमीटर अंतरावर असलेल्या वेरावल विमानतळापर्यंत विमान प्रवास आणि नंतर रस्ता किंवा रेल्वे प्रवास. जवळचा पर्यायी विमानतळ म्हणजे डिस्कवर करा
प्रवास निवडणे
मुंबई, पुणे, बंगळूरू इत्यादी शहरांमधून सुमारे 900 ते 1000 किलोमीटरच्या अंतरावर असलेल्या सोमनाथपर्यंत आपण रस्त्याने प्रवास करू शकता. रेल्वेने प्रवास करणे देखील शक्य आहे कारण देशातील अनेक प्रमुख शहरांमधून सोमनाथ येथे थेट ट्रेन्स धावतात. आपल्या सोयीस्करतेनुसार रेल्वे निवडू शकता. जवळच्या वेरावल विमानतळापर्यंत विमान प्रवास करणे आणि नंतर रस्ता किंवा रेल्वे प्रवासाचा पर्यायही उपलब्ध आहे.
सोमनाथ मंदिर: पश्चिम किनाऱ्यावर स्थित आध्यात्मिक भूमी
हिंदू धर्मातल्या 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले ज्योतिर्लिंग म्हणून प्रसिद्ध असलेले सोमनाथ मंदिर भारताच्या पश्चिम किनाऱ्यावर स्थित आहे. हे मंदिर गुजरातमधील सौराष्ट्र प्रदेशातील वेरावल बंदरा जवळच्या प्रभास पाटण येथे आहे.
महत्त्व :
सोमनाथ मंदिराचा उल्लेख पुराण आणि ऋग्वेदात आढळतो. श्रीकृष्णाने येथे देहत्याग केल्याची लोककथा आहे, त्यामुळे या क्षेत्राला विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. इतिहासात अनेकदा मंदिर तुटवून पुन्हा बांधण्यात आले आहे.
भौगोलिक स्थान :
गुजरात – सौराष्ट्र प्रदेश. वेरावल बंदरा जवळील प्रभास पाटण
सोमनाथ ज्योतिर्लिंगाची माहिती:
गुजरातच्या पश्चिम किनाऱ्यावर स्थित, सोमनाथ ज्योतिर्लिंग हे भारतातील 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले आणि सर्वात महत्वाचे मानले जाते. या मंदिराचा इतिहास अतिशय प्राचीन आणि रोमांचकारी आहे. चला तर या लेखात आपण सोमनाथ ज्योतिर्लिंगाच्या कथेचा खोलवरून घेतों.
ज्योतिर्लिंगाची उत्पत्ती:
शिवपुराणाच्या कथेनुसार, दक्षिणाने आपल्या मुलीची लग्नसोहळ करत असताना त्यांनी त्यांच्या जावयाला (शिव) आमंत्रित केले नाही. याचा राग येऊन सतीने यज्ञकुंडात उडी मारली. रागानुभवात शिव सतीचे जळालेले शरीर घेऊन त्रिलोकी फिरू लागले. विष्णूंनी शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी त्या चक्राने सतीचे शरीर 51 भागात विभागले. ज्या ठिकाणी हे अवयव पडले त्या ठिकाणी शक्तिपीठे निर्माण झाली. ज्या ठिकाणी चंद्र (सोम) यांचे अवयव पडले तेथे सोमनाथ ज्योतिर्लिंग प्रकट झाले असे सांगितले जाते.
चंद्र आणि सोमनाथ :
पुराणात्मक कथेनुसार, चंद्राने आपल्या 27 नक्षत्रांपैकी रोहिणी आणि अनुराधा यांच्यावर अन्याय केला. त्यांच्या शापामुळे चंद्राची क्षय होऊ लागली. क्षमा मागण्यासाठी चंद्राने भगवान शिवाची आराधना केली. त्यांच्या प्रसन्नतेमुळे शिव चंद्राला सोमनाथ येथे ज्योतिर्लिंगाच्या रुपात स्थापित झाले. चंद्राने येथे शिव उपासना केल्यावर त्याची क्षय थांबली आणि त्याला पुन्हा पूर्णत्व प्राप्त झाले.
सोमनाथ मंदिराचा इतिहास:
सोमनाथ मंदिराचा इतिहास अतिशय खडतर आहे. अनेक शतकांपासून या मंदिरावर अनेक आक्रमणे झाली. काही लोकांच्या मते हे मंदिर 17 वेळा पाडण्यात आले आणि पुन्हा बांधण्यात आले. या मंदिराच्या पहिल्या बांधकामाबद्दल ठोस पुरावे नसले तरी, इतिहासकारांच्या मते पहिले शिव मंदिर इ.स. पूर्व पहिल्या सहस्राब्दीच्या सुरुवातीच्या काळात बांधले गेले असावे.
या मंदिरावर झालेली सर्वात प्रसिद्ध आक्रमणे म्हणजे 11 व्या ते 18 व्या शतकादरम्यान झालेली मुस्लिम आक्रमणे. या आक्रमणातून मूर्ती आणि मंदिर जमीनदोस्त करण्यात आले. परंतु, प्रत्येक वेळी हिंदू राजांनी पुन्हा मंदिर उभारले. 1951 मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर सध्याचे सोमनाथ मंदिर चालुक्य शैलीमध्ये बांधण्यात आले.
सोमनाथ ज्योतिर्लिंगाची वैशिष्ट्ये :
सोमनाथ ज्योतिर्लिंग हे स्वयंभू मानले जाते. म्हणजेच हे नैसर्गिक रुपाने निर्माण झाले आहे अशी श्रद्धा आहे. या ज्योतिर्लिंगाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याचा आकार चंद्राच्या अर्धचंद्राकृतीसारखा आहे.
सोमनाथ मंदिराच्या पुनर्निर्माणाची गाथा :
सोमनाथ मंदिर हे भारतातील 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले आणि सर्वात प्रमुख ज्योतिर्लिंग आहे. या मंदिराची ख्याती केवळ त्याच्या धार्मिक महत्वामुळेच नाही तर त्याच्या अनेकदा झालेल्या पुनर्निर्माणाच्या इतिहासामुळेही आहे.
वारंवार झालेली हल्लेखोरी : इतिहासात अनेक आक्रमणकर्त्यांनी सोमनाथ मंदिरावर हल्लेखोरी केली आणि त्याची लूट करण्याचा प्रयत्न केला. या हल्ल्यांचे नेमके प्रमाण निश्चित नसले तरी, मंदिर 17 वेळा उद्धवस्त झाले असं सांगितलं जातं. या हल्ल्यांपैकी सर्वात प्रसिद्ध हल्ला म्हणजे 1026 साली झालेला सुल्तान महमूद गजनवीचा हल्ला. या हल्ल्यात मंदिराची मोठ्या प्रमाणात लूट करण्यात आली आणि मोठा विनाश झाला.
पुनरुत्थान आणि राष्ट्रीयत्वाची भावना :
परंतु, प्रत्येक हल्ल्यानंतर हिंदू राजांनी आणि जनतेने सोमनाथ मंदिराचे पुनर्निर्माण केले. हे पुनर्निर्माण केवळ धार्मिक श्रद्धेचेच नव्हे तर राष्ट्रीयत्वाचीही भावना दर्शविते. मंदिर पुन्हा उभे करणे हे भारताच्या सांस्कृतिक वारसा आणि हिंदू धर्माच्या पुनरुत्थानाचे प्रतीक बनले.
स्वातंत्र्यानंतरचे पुनर्निर्माण : भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, सरदार वल्लभभाई पटेल यांनी सोमनाथ मंदिराच्या जीर्णोद्धाराचा संकल्प केला. महात्मा गांधींच्या सल्ल्यानुसार जनतेकडून आर्थिक सहयोग मिळवून हे पुनर्निर्माण करण्यात आले. 1951 मध्ये सुरू झालेले हे काम 1995 मध्ये पूर्ण झाले
सोमनाथ मंदिर कोणी बांधले?
,ok सोमनाथ मंदिराच्या वास्तुविद्यात्मक इतिहासामध्ये एक गूढ प्रश्न म्हणजे मूळ बांधकाम कोणत्या काळात आणि कोणी केले
पुराणात्मक उल्लेख : महाभारत आणि भगवत्पुराणात सौराष्ट्राच्या समुद्रकिनार्यावर असलेल्या प्रभास पाटण या क्षेत्राचा तीर्थक्षेत्र म्हणून उल्लेख येतो, परंतु प्राचीन काळात येथे मंदिर होते याचे पुरावे मिळत नाहीत.
ऐतिहासिक माहिती :
सद्यस्थ मंदिराची निश्चित माहिती ९ व्या शतकापासून मिळते.
११ व्या शतकात गुजरातचे राजा कुमारपाल यांनी जीर्णोद्धार केल्याचा उल्लेख आहे.
मंदिराचा विनाश आणि पुनर्निर्माण :
सोमनाथ मंदिरावर अनेक मुस्लिम आक्रमणकर्त्यांनी हल्ले केले आणि मंदिर उद्ध्वस्त केले.१०२६ मध्ये महमूद गझनी आणि पुढे १३ व्या ते १८ व्या शतकांदरम्यान इतर आक्रमणकर्त्यांनी मंदिरांचा विनाश केला.
प्रत्येक विनाशा होताच, हिंदू राजांनी आणि भक्तांनी पुन्हा मंदिराचे पुनर्निर्माण केले.
सोमनाथ मंदिराचा गूढ खुल्यावर:
सोमनाथ मंदिर हे भारतातील 12 ज्योतिर्लिंगांपैकी पहिले आणि सर्वात महत्वाचे मानले जाते. गुजरातमध्ये स्थित हे मंदिर त्याच्या भव्य वास्तुकले आणि आध्यात्मिक शक्तीसाठी प्रसिद्ध आहे. पण या वैभवशाली मंदिराशी निगडित काही गूढ प्रश्नही आहेत. चला तर त्यांचा थोडा वेध घेऊया.
17 वेळा उध्वस्त झाले आणि पुन्हा उभे राहिले:
सोमनाथ मंदिराच्या इतिहासातील सर्वात मोठे गूढ म्हणजे ते 17 वेळा जमीनदोस्त करण्यात आले आणि प्रत्येक वेळी पुन्हा उभे राहिले. महंमद गजनवीपासून औरंगजेबापर्यंत अनेक आक्रमणकर्त्यांनी या मंदिरावर हल्ला केला आणि त्याची लूट करण्याचा प्रयत्न केला. पण प्रत्येक वेळी हिंदू राजांनी आणि भक्तांनी पुन्हा बांधणी केली. हे अविरत पुनरुत्थान म्हणजे श्रद्धेचे आणि हिंदू धर्माच्या चिरस्थायीत्वाचे प्रतीक आहे.
ज्योतिर्लिंगाचे अलौकिक रहस्य:
सोमनाथ मंदिरातील ज्योतिर्लिंग हे स्वयंभू मानले जाते. असे म्हणतात की हे ज्योतिर्लिंग चंद्र आणि सूर्य यांच्या रेखांवर आहे. त्याची एक बाजू नेहमी दक्षिणेकडे असते, तर दुसरी बाजू अथांग समुद्राकडे असते. या ज्योतिर्लिंगाच्या आसपास काही दिशाभ्रम असल्याच्याही चर्चा आहेत. पण या मागील शास्त्रीय कारण असू शकते.
भूमिगत बोगदा:
काही लोककथांमध्ये असे सांगितले जाते की सोमनाथ मंदिराच्या खाली गुप्त बोगदे आहेत. या बोगद्यांच्या आत संपत्ती आणि प्राचीन मूर्ती लपेटलेल्या असल्याचीही चर्चा आहे. परंतु, पुरातत्विक खाते आणि मंदिर प्रशासनाकडून अशा कोणत्याही बोगद्यांचे पुरावे मिळाले नाहीत.
मंदिराची अदभुत वास्तुकला: सोमनाथ मंदिराची वास्तुकला देखील एक गूढ मानली जाते. इतक्या हल्ल्यांनंतरही हे मंदिर इतके टिकून राहण्याचे कारण काय? या मागे एखादी खास बांधणी पद्धत असू शकते असा अंदाज आहे. तसेच, मंदिराच्या ध्वजस्तंभाची बांधणी आणि दिशा यांच्याशी निगडीत काही वैज्ञानिक तथ्ये असल्याचीही चर्चा आहे.
सोमनाथ मंदिर पुनर्निर्मितीचा इतिहास:
सोमनाथ मंदिर हे भारतातील गुजरात राज्यातील वेरावल येथे स्थित एक ऐतिहासिक आणि पवित्र स्थान आहे. या मंदिराचा समृद्ध इतिहास आहे, ज्यामध्ये अनेक आक्रमणे आणि पुनर्निर्माणांचा समावेश आहे. या लेखात आपण सोमनाथ मंदिराच्या पुनर्निर्माणाच्या रोमांचक कथेचा आणि त्यात सहभागी असलेल्या प्रमुख शासकांचा आढावा घेऊ.
पुनर्निर्माणांची मालिका: सोमनाथ मंदिरावर अनेक आक्रमणे झाली आहेत, विशेषत: इतिहासात प्रारंभीच्या इस्लामिक आक्रमणांच्या काळात. या आक्रमणांमुळे मंदिर नेहमीच जमीनदोस्त झाले आणि पुन्हा बांधले गेले. या पुनर्निर्माणांची मालिका खालीलप्रमाणे आहे:
पहिले पुनर्निर्माण –
इ.स. 1025 मध्ये महमूद गझनी याने सोमनाथ मंदिरावर पहिले आक्रमण केले होते. तत्कालीन राजा भोज यांनी सुमारे इ.स. 1050 मध्ये मंदिराचे पुनर्निर्माण केले.
दुसरे आणि तिसरे पुनर्निर्माण –
इ.स. 11 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात मंदिरावर पुन्हा हल्ले झाले आणि त्यानंतरच्या काळात ते दोनदा पुनर्बांधले गेले.
चौथे पुनर्निर्माण –
इ.स. 1299 मध्ये अलाउद्दीन खिलजीच्या सैन्याने मंदिर पुन्हा जमीनदोस्त केले. त्यानंतर सुमारे 1308 मध्ये गुजरातच्या राजा मेहुल मांडवी यांनी ते पुन्हा बांधले.
पाचवे पुनर्निर्माण –
इ.स. 1412 मध्ये मुजफ्फरशाह याने मंदिर पुन्हा नष्ट केले. गुजरातच्या राजा कुमारपाल यांनी 15 व्या शतकाच्या मध्यभागी ते पुन्हा बांधले. हे फक्त मंदिराचेच नव्हे तर संपूर्ण शहराचे पुनर्निर्माण होते.
पुनर्निर्माणातील महत्वाचे शासक :
सोमनाथ मंदिराच्या पुनर्निर्माणाच्या इतिहासात अनेक शासक महत्वाची भूमिका बजावताना दिसून येतात. त्यापैकी काही प्रमुख शासक पुढीलप्रमाणे आहेत:
राजा भोज –
महमूद गझनीच्या हल्ल्यानंतर 11 व्या शतकाच्या सुरुवातीच्या काळात राजा भोज यांनी पहिले पुनर्निर्माण केले.
राजा मेहुल मांडवी –
इ.स. 1308 मध्ये अलाउद्दीन खिलजीच्या हल्ल्यानंतर राजा मेहुल मांडवी यांनी चौथे पुनर्निर्माण केले.
राजा कुमारपाल –
इ.स. 1412 मध्ये मुजफ्फरशाहच्या हल्ल्यानंतर राजा कुमारपाल यांनी पाचवे आणि सर्वात व्यापक पुनर्निर्माणाचे काम हाती घेतले.
सोमनाथ मंदिर कोणी लुटले ?
हा विषय खूप रोचक आहे. सोमनाथ मंदिर हा भारताच्या गुजरात राज्यातील खासगी एक महत्त्वाचा हिंदू मंदिर आहे. याचा इतिहास खूप विशिष्ट आहे आणि अनेक इतिहासकारांनी त्यावर लिहिलेले लेखन आहेत.
सोमनाथ मंदिराची स्थापना प्राचीन भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वाची घटना मानली जाते. हे मंदिर प्राचीन भारतीय संस्कृतीतील एक महत्त्वाचे स्थान असल्याने त्यांच्यावर काही वेगवेगळ्या कारणांमुळे अनेक वेळा धार्मिक आणि सांस्कृतिक हल्ल्याचा केंद्र झाल्याचे इतकं प्रसिद्ध आहे.
सोमनाथ मंदिरावरील एक महत्त्वाच्या घटनेची कथा ही आहे की १०७५ ला मंदिर आराध्याचे सुल्तान महमूद ने ध्वस्त केले.
सोमनाथ शिवलिंगाच्या मागे कोणता देव आहे?
सोमनाथ शिवलिंगाचं मानवाला विशेष आदर्श आहे. ह्या शिवलिंगाचं मूल स्थान गुजरातात आहे. सोमनाथ मंदिर हा भारतातील प्राचीन शिवमंदिरांपैकी एक आहे आणि ह्यातील शिवलिंग म्हणजे ‘भाग्येश्वर’ असे म्हणतात. सोमनाथ मंदिर भारतीय संस्कृतीतील महत्त्वाच्या आणि ऐतिहासिक ठिकाणी आहे.
शिवलिंगाच्या पाठीवर तो महत्वपूर्ण आणि स्वामित्वातील देवता श्रीमन्नारायणचा आहे. ह्या स्थानाचं इतिहास खूप प्राचीन आणि समृद्ध आहे. प्राचीन कळलेल्या दर्शनीय आणि राजकीय कारणांमुळे सोमनाथ मंदिर हा एक महत्त्वाचा तिर्थक्षेत्र म्हणून मानला जातो.
सोमनाथ मंदिर भारतातील उच्चस्थानीय देवाच्या आराधनेत खूप महत्त्व दिले जाते. या स्थानाचा ऐतिहासिक महत्त्व अनेक इतिहासकारांनी शोधलं आहे आणि ते शिवभक्तांसाठी एक पवित्र स्थान मानले जाते.
सोमनाथचे मूळ शिवलिंग कोठे आहे?
सोमनाथ शिवलिंग हा एक अत्यंत महत्त्वाचा आणि प्राचीन शिवलिंग आहे, जो भारतातील गुजरात राज्यातील सोमनाथ मंदिरात असतो. ह्या शिवलिंगाचा मूल स्थान अत्यंत विवादास्पद आहे आणि इतर विविध इतिहासकारांच्या मते अनुसार फिरतो.
प्राचीन काळात, सोमनाथ मंदिर हा एक महत्त्वाचा तीर्थक्षेत्र म्हणून ओळखला जातो. सोमनाथ शिवलिंगाच्या वर्तमान शिवलिंगाची स्थापना 1951 साली केली गेली होती, जेणेकरून अधिक आधुनिक प्रक्रियांमध्ये त्याची सुरक्षा केली जाते.
सोमनाथ मंदिर बारीक शिलापथांच्या अंदाजात बांधलेला आहे आणि त्याचा अग्रलेख, ज्यात वर्णित आहे की या मंदिरात वास्तुशिल्पाची श्रेष्ठता आणि आंतरविभाग केलेला आहे
सोमनाथच्या मूळ शिवलिंगाची माहिती :
सोमनाथचे मंदिर गुजरातमध्ये आहे, पण मूळ शिवलिंगाचे स्थान अस्पष्ट आहयाबाबत अनेक कथा आहेत. काहीं लोकांच्या मते , मुळ शिवलिंग समुद्रात आहे. इतरांच्या मते , ते पाकिस्तानातल्या सिंध प्रांतात आहे.
मंदिरात आता जे शिवलिंग आहे ते पाचव्या शतकातल्या आहे . त्यापूर्वी सोमनाथवर अनेक आक्रमणं झाली आणि मूळ शिवलिंग गायब झाले .
FAQ's
Frequently Asked Questions
Somnath temple marathi information
असे मानले जाते की मंदिरातील शिवलिंग त्याच्या पोकळपणामध्ये सुरक्षितपणे लपलेले होते, प्रसिद्ध स्यामंतक मणि, तत्त्वज्ञानी दगड, जो भगवान कृष्णाशी संबंधित आहे . असे म्हटले जाते की हा एक जादुई दगड होता, जो सोन्याचे उत्पादन करण्यास सक्षम होता.
10 lines on Somnath Temple
सोमनाथ मंदिराचे स्थान देखील असे मानले जाते की जेथे भगवान कृष्णाने त्यांचे पृथ्वीवरील लिलाक पूर्ण केले आणि त्यांच्या निजधामला गेले . अशी आख्यायिका आहे की सोमनाथच्या मंदिरात स्यांतक मणी नावाचा जादुई दगड होता जो त्याने स्पर्श केलेल्या कोणत्याही गोष्टीला सोन्यात बदलू शकतो.
Somnath temple mythological story
चंद्रदेवाच्या तपश्चर्येवर प्रसन्न होऊन महादेव प्रकट झाले आणि त्यांनी चंद्रदेवाला वरदान दिले. चंद्राने ज्या शिवलिंगाची स्थापना आणि पूजा केली ते महादेवाच्या आशीर्वादाने सोमेश्वर म्हणजेच सोमनाथ नावाने प्रसिद्ध झाले. सोमनाथ मंदिराच्या भिंतीवरील मूर्तिकाम मंदिराची भव्यता दर्शवते.